دی اتیلن گلیکول چیست؟
دی اتیلن گلیکول (DEG) نوعی حلال آلی است که در صنعت به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ترکیب قادر است بسیاری از ترکیبات آلی را در خود حل کند. در قرن گذشته این ماده شیمیایی و خواص بی نظیر آن مورد توجه دانشمندان علم شیمی قرار گرفت و استفاده از آن طی این قرن بیشتر و بیشتر شد. این ماده آلی به خوبی در الکل و استون محلول است و در واقع یک حلال مهم در صنعت به شمار می‌آید.
پیشنهاد ویژه: خرید انواع سانتریفیوژ آزمایشگاه از برندهای معتبر
روش تولید دی اتیلن گلیکول
دی اتیلن گلیکول، در نتیجه واکنش‌های هیدرولیز در چند مرحله تولید می‌شود که در این واکنش‌ها اتیلن اکساید به عنوان ماده اولیه در نظر گرفته مي‌شود و به همراه مخلوطی از دیگر گلیکول‌ها به محصول نهایی تبدیل می‌شود.
کاربردهای دی اتیلن گلیکول در صنعت سیمان
دی اتیلن گلیکول (DEG)، ترکیبی بدون بو و رنگ است که در صنایع مختلف به کار می‌رود. این ترکیب شیمیایی در صنعت سیمان نقش مهمی دارد. دی اتیلن گلیکول با خصوصیاتی چون حلالیت در آب و توان رطوبت‌گیری بالا، در تولید سیمان به عنوان یکی از مواد افزودنی مورد بهره برداری قرار می‌گیرد. برخی از کاربردهای دی اتیلن گلیکول در صنعت سیمان عبارتند از:
۱. مهار حرارت: دی اتیلن گلیکول به عنوان یک ماده مهارکننده حرارت در فرآیند تولید کلینکر سیمان (تفاله‌ی کوره) کاربرد بالایی دارد. این ترکیب با جذب حرارت و انتقال آن به دیگر مراحل فرآیند، در کاهش مصرف انرژی و بهینه‌سازی فرآیند تولید سیمان مؤثر است.
۲. کنترل رطوبت: دی اتیلن گلیکول به عنوان یک ماده رطوبت‌گیر در سیمان به کار می‌رود. این ویژگی باعث جلوگیری از انجماد سیمان در شرایط سرد و افزایش کیفیت محصول می‌شود.
۳. پایداری حرارتی: دی اتیلن گلیکول در ترکیبات سیمانی برای افزایش پایداری حرارتی استفاده می‌شود. این ویژگی مهم در کنترل گرمای ایجاد شده در فرآیند هیدراتاسیون سیمان مهم است.
سایر کاربردهای دی اتیلن گلیکول
دی اتیلن گلایکول در صنایعی که نیاز به رطوبت زدایی، روان کنندگی و فراریتِ کم دارند، کاربرد دارد. مصارف دی اتیلن گلایکول شامل موارد زیر است:
- چسب و سیمان سازی
- مایع یخ زدای هواپیما
- انواع ضد یخ‌ها
- ماده کمکی خرد کننده سیمان
- حد واسط‌های شیمیایی
- چوب پنبه
- ماده چسبنده ریخته گری
- آب زدایی از گاز طبیعی
- ماده کمکی خرد کننده شیشه
- سیال انتقال حرارت
- مرطوب کننده
- حلال جوهر
- حلال رنگ
- پلاستی سایزر
- تولید پلی اُل‌های پلی استری
- تولید فیبر‌های پلی استری
- جوهر پرینتر
- بتونه
- پلی اورتان‌های ترموپلاستیک
- امولسیفایر‌ها و رزین‌ها پلی استری اشباع نشده
در کشور‌های صنعتی بیش از نیمی از اتیلن گلایکول استفاده شده به عنوان ماده شیمیایی حد واسط برای تولید رزین‌های پلی استری غیر اشباع، پلاستی سایزر‌ها و اورتان‌ها مصرف می‌شود.
خاصیت مرطوب کنندگی فوق العاده دی اتیلن گلایکول، این محصول را به منظور استفاده در تولید الیاف، کاغذ، چسب، جوهرهای پرینتر، چرم و سلفون مناسب ساخته است.
اتیلن گلیکول ماده اصلی تشکیل دهنده سیال‌های هیدرولیک، پلاستی سایزر برای کاغذ، چوب پنبه و اسفنج‌های سنتزی، حلال در رنگ جوهر، ماده اولیه برای تولید استرها به عنوان امولسیفایر و دمولسیفایر، روان کننده و حلال انتخابی در فرآیند استخراج حلالی پالایش نفت دی اتیلن گلیکول است.
این ماده در صنایع نساجی به عنوان حلال رنگ نساجی، روان کننده نساجی و نیز در پالایش نفت به عنوان حلال انتخابی برای آروماتیک‌ها در فرآیند پالایش نفتی استفاده می‌شود.
همچنین: چنانچه قصد تهیه پمپ خلاء آزمایشگاهی می‌توانید به سایت رسمی پارس فراسو مراجعه کنید.
موارد ایمنی در استفاده از دی اتیلن گلایکول
- دی اتیلن گلایکول جزء ماده‌های سمی و خطرناک است.
- گاز دی اتیلن گلایکول برای پوست مشکلی ایجاد نمی‌کند ولی هنگام برخورد با پوست باعث یخ زدن شدید آن می‌شود.
- دی اتیلن گلایکول، در شرایط عادی پایدار است اما این ماده نباید در تماس با رطوبت و یا حرارت زیاد قرار بگیرد.
- عوامل اکسید کننده قوی، اسیدهای قوی و بازها جزء مواد ناسازگار با دی اتیلن گلایکول هستد.
- محصولات خطرناک بدست آمده از تجزیه دی اتیلن گلایکول شامل: دی اکسید کربن و مونوکسید کربن است.
- اگر ماده دی اتیلن گلایکول طی بازه زمانی زیادی نگهداری شود پی اچ (ph) آن کاهش پیدا می‌کند و خاصیت اسیدی آن بیشتر می‌شود و باعث پر رنگتر شدن ماده می‌شود.
- اگر زمان تماس دی اتیلن گلایکول با چشم لنز در آن باشد باید چشم را پنج دقیقه با آب ولرم آن را شستشو دهید و حتماً به پزشک مراجعه کنید.
- افرادی که در انبارهای دی اتیلن گلایکول مشغول به کار هستند باید حتماً از لباس کار، ماسک مخصوص و دستکش ایمنی استفاده کنند.
خطرات دی اتیلن گلیکول
به دلیل سمی بودن ماده دی اتیلن گلیکول، استفاده آن در مواد غذایی و دارویی ممنوع است، اما خیلی از تولید‌کنندگان به شیوه‌ای نامناسب این ماده را جایگزین گلیسیرین در داروهای مثل شربت سرفه و استامینوفن می‌کنند. با توجه به دلایل ذکر شده سالیانه بیشتر از ده‌ها مسمومیت توسط ماده دی اتیلن گلیکول بوجود می‌آید. همچنین زندگی افراد بین هشت الی 24 ساعت پس از قرار گرفتن در معرض دوزهای کشنده به پایان می‌رسد.
در پایان
دی اتیلن گلیکول ماده‌ای بسیار حیاتی در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، رنگ و رزین، نساجی، هوافضا، خودروسازی، تولید محصولات آرایشی و بهداشتی و داروسازی است. این ماده ویژگی‌های خاصی دارد و در واقع به عنوان حلال بسیار مؤثری شناخته می‌شود. در مقاله حاضر به صورت کلی با دی اتیلن گلیکول و کاربردهای آن در صنعت سیمان و سایر صنایع تا حدودی آشنا شدیم.