بی تردید انجام فعالیت‌های آزمایشگاهی بدون داشتن ابزار و تجهیزات آن غیر ممکن است. استفاده از انواع لوازم و تجهیزات آزمایشگاهی، نه تنها موجب افزایش ایمنی کار در محیط آزمایشگاه می‌شود، بلکه نتایج حاصل از این آزمایشات نیز دقیق‌تر و از استاندارد‌های لازم برخوردار خواهند بود. تا ادامه‌ی این مقاله ما را همراهی کنید تا با ضروری‌ترین تجهیزات آزمایشگاهی آشنا شویم.
در مورد تعمیر تجهیزات آزمایشگاهی بیشتر بدانید
انواع تجهیزات آزمایشگاهی
برخی از ضروری‌ترین لوازم و تجهیزات آزمایشگاهی که بین آزمایشگاه‌های مختلف از منظر کاربری مشترک است عبارتند از:
میکروسکوپ
میکروسکوپ یکی از مهم‌ترین تجهیزات آزمایشگاهی است که برای بررسی و به نوعی مشاهده سلولها، میکروارگانیسم‌ها و ذرات ریزی که با چشم عادی قابل دیدن نیستند، استفاده می‌شود.
میکروسکوپ نوری، میکروسکوپ ساده‌ای است که بیشتر در مدارس و دانشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و از نور طبیعی یا مصنوعی و یک سری عدسی‌ها و لنز‌ها در ساختار آن استفاده شده است.
میکروسکوپ‌های الکترونی از دیگر انواع میکروسکوپ‌ها است که قدرت آن به دلیل استفاده از پرتو‌های الکترونی در مقایسه با نوع نوری بیشتر است.
دسیکاتور
دسیکاتور آزمایشگاهی یک مخزن کوچک ضد رطوبت است که با بهره‌گیری از یک ماده ویژه که در قسمت پایین آن تعبیه شده است، رطوبت موادی که در آن قرار گرفته است را کاهش می‌دهد. نگهداری و به نوعی ذخیره سازی موادی که نباید رطوبت به آن‌ها برسد و همچنین خنک کردن مواد گرم از کاربردهای دسیکاتور است.
لوله‌های آزمایشگاهی
لوله‌های آزمایشگاهی باتوجه به کاربریشان اغلب با جنس شیشه‌ای و به شکل استوانه طراحی و ساخته می‌شوند. در نظر داشته باشید، انواع لوله‌های آزمایشگاهی با توجه به کاربردهای متنوعشان، جنس و ابعاد مختلف دارند. از این لوله‌ها برای جابجایی، ذخیره و مخلوط کردن انواع نمونه‌های آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
جا لوله‌ای
لوله‌های آزمایشگاهی معمولاً به تعداد بسیار در هر آزمایشگاهی وجود دارند. برای نظم‌دهی به انواع این لوله‌ها از جا لوله‌ای استفاده می‌شود. جا لوله‌ای آزمایشگاهی به صورت باکس از جنس مواد پلاستیکی یا پلیمری است که تعداد زیادی حفره در آن تعبیه شده است. از این حفره‌ها برای قراردادن لوله‌ها درون باکس جا لوله‌ای استفاده می‌شود.
بشر
بشر ظرفی استوانه‌ای، مدرج و حجمی بوده که از شیشه یا پلاستیک ساخته شده است. بشر‌ها اندازه‌های مختلفی دارند و برای نگهداری، گرم کردن و یا مخلوط کردن مواد آزمایشگاهی استفاده می‌شوند. این ظروف آزمایشگاهی، می‌توانند حجم ۲۰ میلی‌لیتر تا ۲ لیتر را داشته باشند. اما بشر ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی لیتری رایج‌ترین بشر آزمایشگاهی است.
شیشه ساعت
از دیگر تجهیزات آزمایشگاهی، شیشه ساعت است. این ابزار آزمایشگاهی یک ظرف شیشه ای گرد و مقعر است که از آن برای تبخیر مایعات، خشک کردن مواد جامد، وزن کردن مواد و درپوش کردن ظروف آزمایشگاهی استفاده می شود. شیشه ساعت معمولاً از شیشه پیرکس ساخته می شود که در برابر حرارت و مواد شیمیایی مقاوم است. بوته‌ی چینی
بوته‌ی چینی یا همان کروزه یک ظرف پیاله مانند از جنس سرامیک است که در برابر حرارت مقاومت ویژه دارد. از بوته چینی اغلب برای گرم کردن نمونه‌های آزمایشگاهی استفاده می‌شود. از دیگر مشخصه‌ی این ابزار، درب دار بودن آن است که مانع از خارج شدن بخار ساطع شده از نمونه می‌شود.
انبر
زمان کار در محیط آزمایشگاهی، اپراتور آزمایشگاه برای حفظ ایمنی از انبر استفاده می‌کند. در صورت کار با نمونه‌های خطرناک آزمایشگاهی چون مواد شیمیایی، نمونه‌های با دمای بالا و... نیاز به یک انبر ضروری است. انبر‌های آزمایشگاهی با توجه به نوع کاربرد آن‌ها انواع مختلف دارند. برای مثال انبر مخصوص بشر‌ها، انبر مخصوص مزور‌ها و... .
اسپاتول آزمایشگاهی
اسپاتول یک کفگیر یا قاشق آزمایشگاهی کوچک است که برای جابه‌جایی و جمع‌آوری انواع نمونه‌های جامد با حجم کم و البته با خاصیت و دمای مختلف کاربرد دارد. مهم‌ترین خصوصیت اسپاتول‌ها مقاومت ویژه‌ی آن‌ها در برابر دمای بالا و تماس با اسید‌ها است. اسپوتل‌ها در ابعاد و اندازه‌های مختلف وجود دارند.
ترمومتر
ترمومتر یکی دیگر از تجهیزات آزمایشگاهی است که به عنوان دماسنج آزمایشگاهی نیز شناخته می‌شود. ترمومترها در دو نوع دیجیتال و ساده هستند که بدون شک دقت نوع دیجیتال از نوع ساده‌ی آن بیشتر خواهد بود. مهم‌ترین کاربرد ترمومترها برای اندازه‌گیری دقیق دمای محلول‌ها و مایعات مورد نظر است.
پی‌ست
پی‌ست‌ها بطری‌های نازل‌دار برای شستشوی انواع ملزومات آزمایشگاهی هستند. این بطری‌‌ها اغلب از جنس مواد پروپلینی هستند که آن‌ها را با محلول‌های ضد عفونی‌کننده چون اتانول یا آب دیونیزه پر می‌کنند.
بورت
بورت‌ها نیز از دیگر لوازم و تجهیزات آزمایشگاهی هستند. در‌واقع بورت‌ها به صورت ظروف استوانه‌ای مدرج بوده که قسمت انتهایی آن‌ها دارای یک فلکه (شیر تخلیه) است. از این وسیله اغلب برای اندازه‌گیری حجمی انواع مایعات، محلول‌ها و در حین عملیات تیتراسیون ( غلظت دهی به محلول‌های خنثی) استفاده می‌شود. متداول‌ترین بورت‌ها در حجم‌های ۱۰، ۲۵، ۵۰ میلی‌لیتری هستند.
همزن
یکی از تجهیزات مهم آزمایشگاهی همزن است که به نام های دیگری مانند مخلوط کن، میکسر یا استایرر آزمایشگاهی نیز شناخته می‌شود. از همزن به منظور یکنواخت و مخلوط کردن نمونه‌های مایع استفاده می‌شود. همزن آزمایشگاهی بر حسب کاربرد در دو نوع مکانیکی و مغناطیسی وجود دارد و انتخاب نوع همزن آزمایشگاهی متناسب با آزمایش به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله: حجم نمونه، گرانروی آن، و نوع واکنش شیمیایی یا بیولوژیکیش.
بن ماری آزمایشگاهی
بن ماری یا حمام آزمایشگاهی از تجهیزات آزمایشگاهی پرکاربردی است که در بیشتر آزمایشگاهها وجود دارد. بن ماری بسته به کاربرد دارای انواع مختلفی است که عبارتند از: بن ماری جوش، بن ماری شیکردار، بن ماری یخچالدار، بن ماری اولتراسونیک، بن ماری روغن، بن ماری شن و... .
هات پلیت مگنت دار
هات پلیت مگنت دار آزمایشگاهی یا هیتر استایرر یکی از پرکاربردترین تجهیزات آزمایشگاهی است. هر آزمایشگاهی به تعداد قابل توجهی هات پلیت مگنت دار نیاز دارد. با توجه به کاربردهای بسیار این دستگاه، هات پلیت مگنت دار انواع مختلفی دارد که عبارتد از هاتپلیت با سطح سرامیکی، آلومینیومی و لعابی.
انکوباتور آزمایشگاهی
انکوباتور یکی از تجهیزات آزمایشگاهی پر‌کاربرد است. انکوباتور در‌واقع شرایط مناسب (تنظیم رطوبت، اکسیژن، دما و...) را برای رشد میکروارگانیسم ها و سلول‌های نمونه را فراهم می‌کند. کشت سلولی در شرایط مناسب یکی از فعالیت‌های ویژه در محیط آزمایشگاهی و مراکز پاتولوژی است که با استفاده از وسیله‌ای به نام انکوباتور ممکن است.
دستگاه اتوکلاو
از دیگر تجهیزات آزمایشگاهی ضروری، دستگاه اتوکلاو است. این دستگاه برای استریل و ضد عفونی کردن انواع لوازم و مواد آزمایشگاهی کاربرد دارد. دستگاه اتوکلاو با استفاده از گرما و فشار بخار، قادر به استریل کردن انواع ملزومات آزمایشگاهی است. انواع این دستگاه با توجه به نوع کاربردش در ابعاد متنوع وجود دارد.
ترازوی آزمایشگاهی
برای انجام انواع آزمایش‌ها به نمونه‌هایی (جامد یا مایع) با وزن مشخص و دقیق نیاز است. ترازوهای آزمایشگاهی برای سنجش وزن دقیق نمونه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. ترازوهای آزمایشگاهی مختلفی وجود دارد که برخی از انواع آن عبارتند از ترازوهای دیجیتال، تراوز‌های آنالیتیکال (برای سنجش نمونه‌هایی با وزن کمتر از ۱ میلی‌گرم) و ترازوی رطوبتی (سنجش میزان رطوبت نمونه‌های جامد).
سانتریفیوژ آزمایشگاهی
سانتریفیوژ آزمایشگاهی دستگاهی است که اجزای یک نمونه را بر اساس ویژگی‌های مولکولی مثل چگالی و وزن جدا سازی می‌کند. سانتریفیوژ با استفاده از نیروی گریز از مرکز جدا سازی ذرات را انجام می‌دهد. سانتریفیوژ آزمایشگاهی در انواع آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، میکروبیولوژی، شیمی، فیزیک، بیوفیزیک، متالورژی، کنترل کیفیت و تحقیق و توسعه صنایع مختلف استفاده می‌شود.
کلام آخر
آزمایشگاهها در رشته‌های مختلف از جمله علوم پایه، پزشکی، فیزیک، شیمی، بیولوژی، مهندسی و... دسته‌بندی می‌شوند و کاربرد دارند. مبنتی بر همین کاربری‌ها نیز تجهیزات تخصصی مشخصی را نیاز دارند.
لوازم و تجهیزات مناسب، نقشی اساسی در پیشبرد فعالیت‌های آزمایشگاهی دارد که‌عدم وجود آن‌ها می‌تواند فعالیت این نهادها را مختل کند و یا حتی جان کارکنان را به خطر بیندازد. مهم‌ترین قدم برای راه اندازی یک آزمایشگاه، شناخت ضروری‌ترین تجهیزات آزمایشگاهی است. ما در این مقاله برخی از مهم‌ترین و ضروری‌ترین تجهیزات آزمایشگاهی را که در کاربری های مختلف علمی، مشترک است به شما معرفی کردیم.
شایان ذکر است که برای خرید ضروری‌ترین تجهیزات آزمایشگاهی نمی‌توانید به اسامی بیان شده اکتفا کنید و بهتر است از مشاوران و کارشناسان ما در این زمینه کمک بگیرید.